Geweldloze communicatie
Ken je dat? Soms lijk je elkaar maar niet te begrijpen en voor je het weet ben je geïrriteerd, gefrustreerd, of erger heb je zelfs ruzie. Geweldloze communicatie (Rosenberg) is een manier van communiceren waarbij je de principes van geweldloosheid (Ahimsa) gebruikt in communicatie. Door OMA (Oordelen, Meningen, Aannames) thuis te laten en te praten vanuit behoeftes leer je te denken en te praten vanuit liefde, compassie en mogelijkheden, in plaats van vanuit aanval, verwijten en eisen.
Geweldloze communicatie leren
Stappen geweldloze communicatie
Geweldloze communicatie bestaat uit vier simpele stappen (die soms o zo moeilijk uit te voeren zijn). Moeilijk, maar o zo fijn als je het eenmaal onder de knie hebt. Wat een mooi gesprek en wezenlijk contact kun je dan hebben !
Ahimsa
Ahimsa
Ahimsa (geweldloosheid) begint met de gedachte
De gedachte manifesteert zich in het woord,
het woord manifesteert zich in de daad,
de daad ontwikkelt zich tot een gewoonte,
en de gewoonte verhardt zich tot een karakter.
Sla dus acht op de gedachte en waar ze u brengt,
en laat haar voortkomen uit liefde
ontstaan uit begaanheid met alle wezens.
Zoals de schaduw het lichaam volgt,
zo worden wij wat we denken.
(De Boeddha)
Stappen geweldloze communicatie
Ahimsa = Geweldloosheid
Het is de toon die de muziek maakt…
Het is belangrijk om eerlijk en transparant te zijn. Maar even zo belangrijk is dat wat je zegt met liefde wordt gezegd. Er zijn woorden die je energie geven (oplossingsgerichte taal) en er zijn woorden die negatieve energie geven (probleemgerichte taal). Kijk maar eens naar de onderstaande tabel. Dan begrijp je waar ik het over heb.
| Probleemgerichte taal | Oplossigsgerichte taal |
|---|---|
| Angstig | Ongemakkelijk, verbaasd, nieuwsgierig |
| Afgewezen | Van richting veranderd, niet goed overgekomen |
| Afschuwelijk | Zeer uitdagend, merkwaardig |
| Agressief | Zeer enthousiast, veel energie |
| Beledigd | Niet helemaal goed begrepen |
| Chaotisch, onbeslist | Ontvankelijk, op zoek naar nieuwe inzichten |
| Egoïsme | Zorg voor het leven in mezelf, zelfzorg |
| Koppig | Vastberaden, beslist, standvastig, moedig |
| Mislukking | Informatie, ander resultaat, ongeplande ervaring, feedback, ommekeer |
| Moeilijk, pijnlijk | Nieuw, interessant, spannend, uitdagend, ongewoon, te exploreren |
| Ramp, catastrofe | Ommekeer, nieuw begin, onverwachte ruimte |
| ik ben iemand verloren… | ik heb het geluk gehad iemand te mogen kennen… |
| ik kan niet tegen … | ik geef de voorkeur aan… |
| ik kan niet … | ik heb nog niet geleerd … |
| ik moet… | ik wil, ik beslis, ik kies voor… |
| ik mag niet … | ik wil niet…, ik maak mezelf wijs dat … ik houd mij voor dat… |
| ik moet vechten, strijden, mij verzetten tegen … | ik kan mij inzetten voor … |
Aan de basis van alle geweld ligt het denkpatroon dat er bij een verschil sprake is van goed en fout en dat het “fout-zijn” van de ander of van onszelf gecorrigeerd moet worden.
Deze vorm van exclusief, denken in dualiteit leidt tot analyseren, classificeren en diagnosticeren, maar ook tot verwijten en beschuldigen, en uiteindelijk tot conflict, ruzie, geweld en oorlog. Daardoor vervreemden we ons van onze eigen behoeften en van het bewustzijn van onze verantwoordelijkheid voor onze gedachten, gevoelens en behoeften. Dit zit vaak ingebed en verweven in een bepaald taalgebruik.
Hoe zorgvuldiger wij bepaalde woorden kunnen kiezen, hoe meer wij bewust kunnen worden van onze eigen individuele gevoelens en behoeften en die van anderen.
Bewuste geweldloze communicatie
Bewuste, geweldloze communicatie draagt bij tot het creëren van liefdevolle aandacht en aanwezigheid door ons te concentreren op gevoelens en behoeften die er nu zijn, in plaats van op wat wij denken dat er fout is aan onszelf of aan de anderen. Dat vereist inclusief, complementair denken en aandacht voor de gevoelens en behoeften van onszelf en van de ander, in plaats van het geven van interpretaties, het stellen van diagnosen of het maken van verwijten. Wij hebben allen het vermogen om wezenlijk aanwezig te zijn en bewust te zijn van wat er in onszelf omgaat en er tevens voor de ander te zijn en te luisteren naar de unieke gevoelens en behoeften die op dat moment ervaren worden.
Mogelijke valkuilen zijn: verklaringen zoeken, diagnoses stellen, raad geven of adviseren, en de overtuiging dat wij situaties moeten oplossen en anderen zich beter moeten laten voelen.
Het basismodel voor geweldloze communicatie
Het basismodel voor communicatie is:
“Ik voel mij … omdat ik behoefte heb aan … “ of
“Voel jij je … omdat je behoefte hebt aan … ?”
De vier stappen van geweldloze comunicatie
Geweldloze communicatie bestaat uit vier simpele stappen (die soms ozo moeilijk uit te voeren zijn). Namelijk:
- Waarneming
- Gevoel
- Behoefte
- Verzoek
Hierna volgt nog een verdere uitleg van de manier van communiceren. Moeilijk, maar o zo fijn als je het eenmaal onder de knie hebt. Wat een mooi gesprek en wezenlijk contact kun je dan hebben !
1. Communiceer op basis van waarnemingen i.p.v. meningen en oordelen
Geweldloze communicatie berust op het vermogen zorgvuldig waar te nemen en onderscheid te maken tussen gedragingen en omstandigheden die ons raken en de meningen en (voor)oordelen die daardoor bij ons worden opgeroepen.
Waarnemingen zijn specifieke beschrijvingen van een realiteit die voortdurend veranderlijk is in de tijd en in de context.
Meningen en oordelen zijn voorbarige overtuigingen, cognitieve fixaties, etiketten, d.i. statische algemeenheden en vaak binaire oordelen (zwart/wit-denken) over dingen die onze aandacht trekken. Zij vormen de “kaart” waarmee de realiteit wordt benaderd.
“Mensen wordt het meest bedrogen door hun eigen meningen” zei Leonardo da Vinci en volgens Krishnamurti is waarnemen zonder oordelen de hoogste vorm van menselijke intelligentie.
2. Spreek rechtstreeks over gevoelens en behoeften i.p.v. over (altijd betwistbare) interpretaties en diagnosen
Behoeften liggen aan de basis van de gevoelens, gedachten en gedragingen van de mens. Door Maslow werden de menselijke basisbehoeften ingedeeld in vijf categorieën: fysiologische behoeften, veiligheidsbehoeften, sociale behoeften, egobehoeften en spirituele behoeften. Hoe meer aandacht wij schenken aan onze gevoelens, hoe beter wij aan onze behoeften kunnen voldoen. Behoeften hebben te maken met onszelf en zijn geen automatische verplichting voor anderen.
Gevoelens zijn als controlelampjes die oplichten om aan te geven dat aan bepaalde behoeften niet is voldaan. Zij sporen ons aan iets te ondernemen om aan een behoefte te voldoen, maar zolang wij de behoefte niet geïdentificeerd hebben, kunnen wij ook niets doen om er aan te voldoen. Het verwarrende van de taal is dat het woord “voelen” ook gebruikt kan worden zonder dat daar een echt gevoel mee uitgedrukt wordt maar wel een interpretatie of een beschrijving van wie of wat we denken te zijn of wat wij denken dat onze omgeving over ons denkt of met ons doet. Dit heeft veel meer te maken met onze mentale kaart dan met de ander of met de realiteit.
3. Neem verantwoordelijkheid voor eigen daden, emoties en behoeften
Mensen voelen en handelen altijd vanuit eigen behoeften maar er zijn vele mogelijkheden om verantwoordelijkheid voor eigen daden te ontkennen. Men kan kiezen uit vage onpersoonlijke krachten (“het overkwam mij”, “het moest”, “ik kon niet anders” …), onze toestand of bepaalde diagnoses (“ik drink omdat ik een alcoholist ben”…), opdrachten van autoriteiten (“omdat ik moest van mijn baas”…), groepsdwang (“het werd van mij verwacht”…), regels en voorschriften (“omdat het de regels van de school zijn”…), sociale rollen of oncontroleerbare imulsen (“ik kon gewoon niet anders”, “het was sterker dan mezelf”, …). Zelfs als mensen dingen voor anderen lijken te doen, doen ze dat vanuit hun eigen behoefte om iets voor die anderen te doen.
Als wij onze eigen verantwoordelijkheid niet nemen maar integendeel anderen of de omstandigheden de schuld geven, erkennen wij ook onze eigen behoeften niet en vervreemden wij ervan waardoor de kans op vervulling kleiner wordt.
Omgekeerd leidt verantwoordelijkheid nemen voor de gevoelens van anderen tot het accepteren van schuldgevoelens en tot emotionele manipulatie en slavernij, die heel schadelijk zijn voor intieme relaties. Openheid is een waardevoller geschenk aan anderen dan aanpassing.
De bewustwording van emotionele slavernij leidt aanvankelijk vaak tot een reactie van opstandigheid: “Dat is jouw probleem! Sodemieter op!”
Een verdere ontwikkeling leidt echter naar emotionele emancipatie en vrijheid waarin duidelijk gezegd kan worden wat de eigen behoeften zijn op een manier die laat zien dat er ook zorg is voor de behoeften van anderen.
4. Formuleer duidelijke verzoeken in positieve en concrete actietaal
Verzoeken zijn vragen om wat gewenst is in plaats van vragen om wat niet-gewenst is. Het betekent niet dat de ander dat ook moet doen. De ander blijft even waardevol als hij het niet doet. Het doel van geweldloze communicatie is niet altijd onze zin te krijgen, maar een relatie op te bouwen op basis van mededogen en openheid.
Een weigering persoonlijk opnemen, als een afwijzing zien en zich gekwetst voelen is een gebrek aan aandacht voor de emoties en behoeften van de ander. Door mededogend te reageren kunnen wij de ander helpen meer in contact te komen met de eigen gevoelens en behoeften. Mensen zullen hun gedrag veranderen als zij daar zelf het nut van inzien.
Swami Rama over Ahimsa / geweldloosheid.